Onderzoek uitbreidingsmogelijkheden

Klik hier voor het PDF bestand

Aanleiding

Een akkerbouwer in het noordoosten van de provincie heeft de Landbouw Adviespool benaderd met een vraag over uitbreidingsmogelijkheden voor het bedrijf. Omdat de vraag met name gericht is op het houden van (vlees) vee en de huisvesting daarvan, is Atze Abma (Opstal Advies) benaderd om deze case in behandeling te nemen.

Vraagstelling

Op het huidige bedrijf vindt 60 ha biologische pootaardappel- en groenteteelt plaats. Tot 2003 is het een gemengd bedrijf geweest. Er staat nog een kleine ligboxstal op het bedrijfsterrein. De boer denkt aan zo’n 50-70 stuks mestvee op het bedrijf. Vanwege de omstandigheden op het bedrijf lijkt het verstandig om ‘standvee’ te houden. Zij zouden kunnen worden gevoerd met reststromen uit het akkerbouwbedrijf en de mest kan in het eigen bedrijf worden afgezet.

Qua staltype wordt gedacht aan een zgn. roundhouse (zie afbeelding), maar hoe zit het met vergunningen en subsidies? Wat zijn de (on)mogelijkheden?

Advies

Tijdens een eerste overleg is de vraagstelling specifieker geworden. Er wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden tot realisatie van een veestalling binnen het bestaande bouwblok voor:

  • 20 stuks volwassen zoogkoeien
  • 20 stuks jongvee > 1 jaar
  • 20 stuks jongvee < 1 jaar
  • 15 stuks varkens. De varkens hebben een uitloop nodig naar buiten.

Qua functionaliteit gaat de voorkeur uit naar een zgn. roundhouse. De kans op het verkrijgen van een vergunning, voor deze, voor de streek afwijkende gebouwvorm, op deze locatie is niet groot. Er is ook behoefte aan opslagruimte voor ruwvoer, stro en werktuigen. Daarom wordt erover gedacht om de functionaliteit van een roundhouse onder te brengen in een rechthoekige zadeldakoverkapping, wellicht op de plaats van de bestaande ligboxenstal. De mestproductie is van belang voor het akkerbouwbedrijf.

Vraagstelling

  1. Wat is de ruimtebehoefte voor het vee, ruwvoer, stro en werktuigen?
  2. Wat is er nodig om dit initiatief vergund te krijgen?
  3. Zijn er subsidies te verkrijgen voor deze investering?

1. Ruimtebehoefte:

Er zal een ruimtestaat worden opgesteld, waar per ruimte vierkante meters zijn aangegeven. De ruimten voor het houden van dieren zullen voldoen aan Eisen huisvesting en weidegang biologisch rundvee (SKAL-normen). Ook de benodigde/ gewenste opslagcapaciteit voor opslaan van dierlijke mest zal worden berekend.

2. Huidige vergunningensituatie:

a. Bestemmingsplan

De locatie is bestemd voor ‘De uitoefening van het agrarisch bedrijf met  uitsluitend een grondgebonden agrarische bedrijfsvoering’, ter plaatse van de aanduiding ‘specifieke vorm van agrarisch – bouwperceel grondgebonden agrarisch bedrijf’. De nieuwe stal vervangt de bestaande ligboxenstal en zal binnen het bestaande bouwblok worden gerealiseerd. Bestemmingsplanprocedures worden daarmee voorkomen.

b. Milieuvergunningen

De meest recente milieuvergunning (2019) valt onder het Besluit akkerbouwbedrijven milieubeheer. Binnen deze vergunning is geen ruimte voor het houden van dieren.

3. Benodigde dier gerelateerde vergunningen en productierechten.

a. Stikstof

Voor het bedrijfsmatig houden van dieren op de locatie moet worden aangetoond dat er geen negatieve effecten op omliggende Natura2000- gebieden worden veroorzaakt. De resultaten uit een eerste verkenning van effecten van het initiatief op omliggende stikstofgevoelige Natura2000-gebieden geven een toename van de depositie op onderstaande Natura2000- gebieden:

  • Duinen Schiermonnikoog
  • Waddenzee
  • Noordzeekustzone
  • Alde Feanen

Op tekeningen behorende bij oudere (vervallen) vergunningen zijn nog wel dierverblijven aangegeven. De vergunning met een lagere milieutoestemming na referentiedatum is echter maatgevend.

Afbeelding 1 stroomschema referentiebepaling milieutoestemming (BIJ12, 2023)

De toename van depositie van Nh3 als gevolg van het initiatief op de omliggende Natura2000-gebieden zal door extern salderen tenietgedaan moeten worden. Bij extern salderen van stikstof vindt vooralsnog een afroming van de te salderen hoeveelheid stikstof plaats van 30%. Bij voorkeur liggen saldo gevende bedrijven tussen de locatie en de Natura2000-gebieden.

b. Fosfaatrechten voor zoogkoeien

Onder voorwaarden zijn voor zoogkoeien geen fosfaatrechten nodig.

c. Omgevingsvergunning milieu

Omgevingsvergunning milieu is niet nodig voor de aangegeven hoeveelheid dieren. Wel moet een nieuwe melding activiteitenbesluit worden gedaan. Hiervoor moet een tekening worden gemaakt van de locatie met daarop aangegeven plaats en hoeveelheid dieren, stalsysteem en wijze van ventileren, uiteraard moeten al bestaande activiteiten ook worden vermeld.

d. Varkensrechten

Voor het houden van varkens zijn varkensrechten nodig. Varkensrechten worden uitgedrukt in varkenseenheden (VE). Eén varkenseenheid is hetzelfde als één vleesvarken en voor een fokzeug incl. biggen tot ca. 25 kg heb je 2,74 VE nodig. Het aantal benodigde rechten is dus sterk afhankelijk van welke dieren je houdt. Hou je minder dan drie varkenseenheden, dan hoef je geen rechten te hebben.

Op de website www.varkensrechten.nu worden gemiddelde prijzen voor koop en lease van varkensrechten weergegeven.

e. Omgevingsvergunningen voor slopen en bouwen

De omgevingsvergunningen voor bouwen en slopen worden in deze opdracht buiten beschouwing gelaten. Dit kan door de huisarchitect worden verzorgd.

4. Onderzoek naar subsidies:

Er zal worden onderzocht welke subsidies haalbaar zijn voor de plannen.

Concrete adviezen voor de lezer:

  • Ontwikkel plannen eerst op hoofdlijnen, bepaal de ruimtebehoefte en stel een investeringsoverzicht op, verfijn de plannen steeds verder in latere stadia. Werk van grof naar fijn.
  • Kies een (stal)systeem waarmee de kringlopen op het bedrijf zo veel mogelijk worden gesloten en waarmee de exploitatiekosten beperkt zijn. Denk daarbij aan de voer-, mest- en (gras)landkringlopen.
  • Doe bij een verfijningsstap of alternatief opnieuw een financiële toets, binnen welke termijn kan ik de investering terugverdienen?
  • Maak ook een lange termijn plan. Hoe ziet het bedrijf eruit over 10-15 jaar? Blokkeer ik met de huidige plannen wellicht lange termijn ontwikkelingen?
  • Ga vroegtijdig op zoek naar mogelijke “showstoppers”. Zoals, passen de plannen op de locatie? Welke vergunningen en/of rechten heb ik nodig? Past het initiatief binnen het bestemmingsplan? Kan er planschade ontstaan, en zo ja hoe kan ik dit risico voorkomen en/of verkleinen? Ga zo nodig met omwonenden in gesprek.
  • Ga op zoek naar subsidies. Moeten er planaanpassingen worden gedaan om voor subsidie in aanmerking te komen? Is dit de moeite waard, past dit binnen de bedrijfsvoering?
  • Welk effecten hebben de plannen op de arbeidsbehoefte en is dit op te vangen binnen de huidige bedrijfsvoering?
  • Zit de logistiek op het erf en in de gebouwen logisch in elkaar? Zijn schone en vuile routes voldoende gescheiden? Kan ik de insleep van ziekten beperken?
  • Is voldoende brandcompartimentering mogelijk, bij grote initiatieven?
  • Is het initiatief goed in te passen in de omgeving?

23.069/mz

Heeft u een vraag over uitbreidingsmogelijkheden?

Vraag gratis advies aan

Onze adviseurs

De adviespool is een pool met onafhankelijke adviseurs die met de vraagsteller meedenkt en advies verleent en kan rechtstreeks benaderd worden door boeren, deelnemers in gebiedsprocessen, collectieven etc. De opgedane kennis wordt vervolgens (anoniem) met een breder publiek gedeeld, zodat we met z’n allen leren en stappen voorwaarts komen. 

Er zijn inmiddels 30 adviseurs aangehaakt die elk vanuit hun eigen expertise onafhankelijk advies kunnen geven.

Bekijk hier onze adviseurs

Veelgestelde vragen adviespool

De adviespool kan u op een breed vlak van advies voorzien. Denk aan de thema's:

  • Bodem
  • Bedrijfseconomische aspecten
  • Water/waterkwaliteit
  • Agrarisch natuurbeheer
  • Landschapsbeheer
  • Functionele agrobiodiversiteit
  • Voedingsadvies
  • Kringlooplandbouw
  • Regeneratieve landbouw
  • Natuurinclusieve landbouw

Bodem

  • Hoe kan ik bodemstructuur in gepachte grond verbeteren? Hoe is het met mijn bodem gesteld? Hoe kan ik mijn bodem verbeteren?
  • Hoe kan ik bodemleven stimuleren?

Bemesting

  • Hoe kom ik aan vaste mest? Wat zijn de effecten daarvan? Is drijfmest scheiden iets voor mij of sleepslangbemesting?
  • Wat kan je doen met vlinderbloemigen?
  • Wat is het effect van groenbemesters?

Gewassen

  • Hoe pas ik kruidenrijk grasland in? Op welk perceel past dat het beste? Maaien of beweiden? Kan ik meer eiwitrijk veevoer winnen van mijn eigen bedrijf?
  • Wat zijn de mogelijkheden in maaien en beweiden om bij te dragen bedrijf, koe en omgeving? Welke alternatieven zijn er voor mais?

Natuur

  • Hoe past ik agrarisch natuurbeheer in mijn bedrijfsvoering? Welke voor en nadelen zitten er aan particulier natuurbeheer?
  • Wat kan ik doen met randenbeheer (akkerranden, kruidenranden, bufferstroken, FAB randen)?

 Water

  • Ecologisch slootschonen?
  • Hoe kan ik door minder uitspoeling de waterkwaliteit verbeteren?
  • Wat doen flauwe taluds met randenbeheer/waterkwaliteit?

Bedrijfseconomie van maatregelen

  • Hoe pakt het verdienmodel uit van natuurinclusieve landbouw? Welke kengetallen zijn er bij maatregelen?
  • Ik wil op een ander spoor met mijn bedrijf: kan ik eens breed hierover sparren met een adviseur? Wat zijn de effecten op mijn bedrijfsvoering en bedrijfseconomie?
  • Mijn buurman doet aan botanisch beheer. Ik werk aan het verminderen van stikstofemissie. Is er een manier om onze bedrijfsvoeringen (economisch) met elkaar te bespreken en te vergelijken?

Emissie

  • Welke mogelijkheden zijn er in ontwerp/aanpassing van de stal voor emissies?
  • Ik wil externe inputs verminderen, krachtvoer of kunstmest, middelen. Wat voor gevolgen heeft dat? Of ik wil iets met stikstofemissies.
  • Anders bemesten, of een stalaanpassing en heb advies nodig. Wat komt er praktisch kijken bij samenwerking tussen melkveehouders en akkerbouwers?

Veenweide

  • Is een neventak in een veenweidegebied misschien voor mij een goede manier om aan NIL te doen? Welke perspectieven zijn er om te boeren met hogere peilen?
  • Hoe kan ik weidevogelbeheer, omgaan met bodem/mest en CO2-uitstoot verminderen omzetten in een kans?

De provinsje Fryslân stelt jaarlijks een bepaald bedrag beschikbaar aan BoerenNatuur Fryslân voor adviesverstrekking. Vanzelfsprekend zit er een limiet aan het budget, vandaar dat bij de aanvragen kijken naar:

  • De aanvrager dient zijn agrarische bedrijf in de provinsje Fryslân uit te voeren.
  • De aard van de vraag - Is er al eerder een aanvraag op dit thema geweest, waarbij het gegeven advies ook voor de nieuwe aanvrager zou kunnen gelden?
  • Betreft het een vraag waarbij de experts echt kunnen helpen om stappen richting NIL te zetten of betreft het meer een vraag voor gangbare landbouw?
  • Kunnen wij bij het beantwoorden van de vraag meerdere boeren betrekken, zodat een groter deel van onze doelgroep verder geholpen wordt.

Tot een max. bedrag van € 1500,- kan gratis advies worden gegeven bij individuele aanvragen. Voor groepen geldt een aangepast tarief. Voor bepaalde aanvragen wordt het advies dan ook voor 100% vergoed, andere adviesgesprekken voor een deel. Het is afhankelijk van de complexiteit van het probleem. Vooraf zijn we hier duidelijk en transparant over, zodat u naderhand niet voor verrassingen komt te staan.