Met 25 geïnteresseerden reisden we 27 maart af naar Groningen en Drenthe. Allereerst werden we in Muntendam ontvangen op het akkerbouwbedrijf van Peter Harry Mulder. Op 70 ha teelt hij aardappelen, bieten en graan. Daarbij zet hij al sinds 2009 in op bodem, biodiversiteit en natuurinclusieve akkerbouw en met succes! In de loods heeft hij met veel enthousiasme over zijn bedrijf en visie verteld. In de loods toonde hij zijn bloemenmengsels en (aangepaste) machinerie en beantwoorde hij de vragen van de belangstellenden. Daarna zijn we het veld in gegaan om een beeld te krijgen bij zijn verhaal.

Kruidenrijke akkerranden en bloemenstroken
Hij begon jaren terug met akkerranden om elk perceel en later ook bloemenranden, die hij inmiddels niet meer rondom, maar middenin zijn perelen zaait. GPS is hierbij een uitkomst! Want het vraagt wat puzzelwerk, maar levert ook veel op. In de zomerperiode zijn er veel akkervogels die komen foerageren en broeden en in de winter worden de uitgebloeide randen gebruikt om te foerageren en beschutting te vinden. De inzet van deze randen en stroken heeft er ook toe geleid dat Mulder al 12 jaar geen insecticiden meer gebruikt! Door de stroken bovendien middenin de percelen te plaatsen, is de overbrugging voor de vogels en insecten minder groot, dan wanneer de stroken alleen rondom het perceel liggen. De bloemen- en kruidenranden zorgen bovendien voor een natuurlijke plaagdierbeheersing.

Niet Kerende Grondbewerking
Ook past hij Niet Kerende Grondbewerking (NKG) toe. Dit zorgt voor een betere bodemstructuur, het is gunstig voor protozoa, de drainage van de bodem is veel beter en ook het aantal gunstige roofdiertjes in de bodem neemt toe. Bijkomend voordeel is dat deze bedrijfsvoering minder werk én brandstof kost.

Strokenteelt
Gezien de postieve ervaringen met de bloemenstroken en akkerranden is Mulder ook strokenteelt gaan toepassen op 20 ha van zijn grond. Ook hier blijkt uit onderzoek van de WUR dat er heel veel insecten voorkomen.

Minder middelen
Ieder gewasbeschermingsmiddel scoort op milieubelasting. Mulder houdt hierbij rekening met de keuze van middelen die hij inzet. Hierdoor heeft hij gemiddeld genomen een 50% lagere milieubelasting dan collega-boeren. Ook gebruikt hij zo min mogelijk kunstmest, omdat hier zouten in zitten die een verstorend effect op de bodem kunnen hebben.

Groenbemesters en compostthee
Groenbemesters zaait hij als een mengteelt en ook wordt hierbij mycorrhiza ingezet, een gunstige bodemschimmel die samenwerkt met plantenwortels. Alles om de bodem te ondersteunen. Sinds kort gebruikt Mulder ook compostthee. Dit is een vloeibare meststof, die naar behoefte samengesteld kan worden met o.a. micro-organismen en sporenelementen. Hoe de uitwerking hiervan zal zijn is nog afwachten.

Samenwerken met de omgeving
Ook buiten zijn percelen en bij percelen van collega-boeren zijn maatregelen genomen. Op ongeveer 100 locaties zijn in niet gebruikte dammen struwelen aangeplant en ruigtes gecreëerd. Dit draagt bij aan natuurlijke plaagdierbestrijding.
In de ruilverkaveling zijn een paar overhoekjes ontstaan, deze zijn ingericht met wat struweel voor akkervogels, waaronder de grauwe klauwier. Ook hier zijn de effecten zichtbaar, deze stukken worden dankbaar gebruikt door vele soorten vogels.

Akkerbouwbedrijf Otto Willem Eleveld in Hooghalen
Na de lunch vervolgde de reis naar Hooghalen, naar het akkerbouwbedrijf van Otto Willem Eleveld. Op 120 ha teelt hij aardappelen, suikerbieten, gerst, winterrogge, boekweit, vezelhennep, een mengsel van veldbonen en tarwe en 9 ha agrarisch natuurbeheer. Hij heeft allerlei teelten geprobeerd, maar richt zijn bedrijfsvoering nu vooral op natuurinclusief. Hij heeft er bewust voor gekozen om niet om te schakelen naar biologische akkerbouw. Op het erf vertelde hij zijn verhaal, waarna we met zijn allen het veld in zijn gegaan.

Kruidenrijke akkerranden
Ook Eleveld heeft, net als Mulder, langs elke sloot kruidenrijke akkerranden liggen. Deze stroken (strook-sloot-strook) zijn gezamenlijk 27 meter breed. De randen verschralen op deze manier en ze vormen aantrekkelijke leefgebieden voor diverse akkervogels. Zo heeft Eleveld o.a. de veldleeuwerik, bosrietzanger, roodborsttapuit en kwartels waargenomen in zijn kruidenrijke akkerranden. De verrekijker ligt standaard in zijn trekker.

Keverbank
Op een perceel van Eleveld ligt de eerste keverbank van de provincie Drenthe. Een keverbank is een strook grond die ongeveer 0,5 meter hoger ligt dan de omgeving en 3 meter breed is. De strook kan heel dun worden ingezaaid met wat grassen en kruiden. Verder is er minimaal beheer nodig. Door de verhoogde ligging warmt deze strook eerder op dan de lager gelegen omgeving. Het trekt veel (nuttige) insecten aan en is een aantrekkelijk gebied voor bijvoorbeeld patrijzen.

Later heef Eleveld samen met het Drents Landschap nog een keverbank aangelegd. Eén van Eleveld zijn percelen grenst aan het Hijkerveld. Op de kadastrale grens tussen hen beiden hebben zij een keverbank aangelegd. Tijdens de BIMAG tellingen waar Eleveld aan meedoet is overduidelijk dat bij de keverbank veel meer vlinders zitten dan elders.

Boekweit
Boekweit was vroeger een gewas voor arme gronden. Vorig jaar heeft Eleveld dit voor het eerst gezaaid. Net als de gerst zaait hij dit onder een ANLb pakket, waarbij er 25 cm tussen de rijen aangehouden moet worden. Het wordt dus ‘dun gezaaid’. Het wordt half mei gezaaid en in augustus geoogst. De boekweit wordt geteeld voor menselijke consumptie.

Geen stro persen
De restanten van de gewassen kunnen tot strobalen geperst worden en verkocht. Dat doet Eleveld bewust niet. Hij verhakselt de gewasresten en geeft het zo terug aan de bodem.

Woest grond
Ongeveer 1 ha heeft Eleveld helemaal voor de natuur ingericht. Er zijn nog wat restanten van de eerder uitgeprobeerde teelt ‘Olifantsgras’ terug te vinden. Dit heeft hij bewust laten staan. Verder staat er struweel, oude bomen, heeft hij een eendenpoel aangelegd en een zwaluwwand en staat er een oude paardentrailer die is omgebouwd tot vogelkijkhut. Tijdens ons bezoek was het een drukte van jewelste met geelgorzen.

Uitdagingen
De transitie waar de landbouw zich op dit moment in bevindt biedt volop uitdagingen, aldus Eleveld. Toen hij jaren terug begon met de kruidenrijke akkerranden en keverbanken werd er soms wel wat vreemd naar hem gekeken. Inmiddels ziet hij dat er steeds meer boeren enthousiast worden voor deze manier van werken.

Al met al was het een hele inspirerende dag voor alle aanwezigen. Zoals de buschaufeuse op de terugweg zei: "Ik heb vandaag geleerd dat we veel meer met de natuur moeten werken in plaats van tegen de natuur." En daar sluiten wij ons graag bij aan.