Op 3 maart organiseerden wij vanuit ons SABE-project een succesvolle en goed bezochte kennissessie over mestkwaliteit. De belangstelling was groot, met een diverse groep deelnemers uit de sector. Het onderwerp leeft duidelijk, en dat bleek niet alleen uit de opkomst, maar ook uit de betrokkenheid en de vele vragen en gesprekken die loskwamen.

Lotte Daalman (BoerenNatuur Fryslân) opende de middag en heette iedereen welkom, waarna Nynke Bakker (boerin Terbantsterpleats) ons op inspirerende en toegankelijke wijze meenam in de wereld van bodemleven en mestkwaliteit.

Waarom is goede mest zo belangrijk?

Nynke legde uit dat goede mest dé basis is voor een gezond bodemvoedselweb. Zonder een vitaal bodemleven groeit er geen gezonde plant, en zonder gezond ruwvoer geen gezonde koeien en geen optimale melkproductie. Het begint allemaal bij de wortel: organische stof in de bodem wordt omgezet door allerlei bodemorganismen zoals nematoden, amoebes en schimmels, die samen een sterk web vormen. Zo werken bodem en plant samen om voeding, gezondheid en productie te optimaliseren.

Een mooie aanvulling kwam uit de groep: boven de grond gebeurt óók van alles. Nynke bevestigde dat dit één geheel vormt: wat je onder de grond voedt, zie je terug boven de grond.

De rol van mest in het bodemvoedselweb

Goede mest voedt het bodemleven, waardoor planten de juiste nutriënten kunnen opnemen. Kunstmest werkt anders: die geeft direct voeding, maar laat de plant "lui" worden en vermindert het bodemleven. Organische mest ondersteunt juist de balans en weerbaarheid van de bodem. Nynke benadrukte hoe belangrijk het is om kritisch te kijken naar de eigen mestkwaliteit en om, waar mogelijk, het gebruik van kunstmest af te bouwen.

Rijping versus rotting van mest

Een belangrijk onderwerp was het verschil tussen rijpende en rottende mest. Rottende mest herken je aan een kleverige structuur, een hoge pH, veel zoutwerking en een sterke geur (zoals rotte eieren). Rijpende mest blijft juist niet plakken, ruikt fris en heeft een betere balans. Nynke liet ook een indrukwekkend filmpje zien waarin rottende mest in brand werd gestoken en er een steekvlam te zien was – een confronterende en beeldende manier om het belang van goede mestkwaliteit te laten zien.

Praktische tips uit de praktijk

Nynke deelde praktijkervaringen van hun eigen boerderij, de Terbantsterpleats. Zij monitoren daar alles: van mest- en melkonderzoek tot bodemanalyses en het gebruik van chromatografie. Mest is volgens haar geen afval, maar een product vol leven: bacteriën, schimmels, aaltjes, en zelfs zaden.

Ook werden belangrijke praktische zaken besproken zoals het effect van spoelwater op mestkwaliteit en het belang van kruidenrijk grasland. Nynke deelde een mooi voorbeeld van een perceel dat speciaal was ingezaaid en waar de koeien direct op afgingen – een zichtbaar bewijs van de kracht van een gezonde bodem.

Daarnaast werd stilgestaan bij maatregelen zoals het werken met bekalken van het land om zo de verhouding tussen calcium en magnesium in de bodem te verbeteren, om zo ook de bodemstructuur en het bodemleven te versterken. 

Interactieve uitwisseling en vervolg

Na de uitgebreide lezing van Nynke volgde nog een waardevol en levendig half uur vol vragen en uitwisseling. Er ontstond een mooi gesprek waarin deelnemers hun eigen ervaringen deelden, vragen stelden en samen nadachten over hoe deze kennis concreet toepasbaar is op hun eigen bedrijf. Juist die interactie zorgde ervoor dat iedereen met nieuwe inzichten en inspiratie naar huis ging.

Hoe nu verder?

Een belangrijk inzicht was dat er niet één standaardoplossing is voor alle bedrijven. Elke bodem en elk bedrijf is anders. Daarom begint alles bij bewustwording: weten wat je doet, waarom je het doet, en wat het effect is op je bodem, mest en bedrijf. Van daaruit geldt: meten is weten. Eerst inzicht krijgen in de eigen situatie, om van daaruit gerichte stappen te zetten.

Er werd geopperd om een praktisch 10-stappenplan te ontwikkelen, waarin kort en krachtig wordt uitgelegd wat goede mest is, wat de voordelen zijn en hoe je als boer eenvoudig kunt starten.

Een laagdrempelige tip om mee te beginnen: steek eens een stok in de mest en gebruik je zintuigen. Kijk, ruik en voel: blijft het plakken? Stinkt het? Dit geeft vaak al belangrijke informatie over de kwaliteit.

Afsluiting

Kortom: een zeer waardevolle, goed bezochte en interactieve bijeenkomst, die zeker vraagt om een vervolg! We sloten de middag gezamenlijk af met een drankje, waar de gesprekken nog volop doorgingen.