Het effect is het grootst als meerdere maatregelen op het bedrijf worden gecombineerd en het schaalniveau voldoende groot is. Zo zal de aanleg van akkerranden op één perceel een beperkte invloed hebben op akkervogels. Echter, als op het bedrijf een netwerk van akkerranden wordt aangelegd en/of wordt gecombineerd met wintervoedselvelden, vogelakkers en het aanplanten van struweel is het effect veel groter.
Waar is deze poster voor bedoeld?
De poster ‘Natuurinclusieve landbouw met akkervogels‘ is bedoeld ter inspiratie voor de toepassing van maatregelen ten gunste van de akkervogels in het boerenland.
Akkerranden
Akkerranden bieden voedsel en nestgelegenheid aan akkervogels. Uit onderzoek blijkt dat in een akkerrand tot vijf keer zoveel insecten voorkomen als in het landbouwgewas. Doordat de akkerrand gedurende het seizoen niet bewerkt wordt is het daarnaast een veilige plek voor het maken van een nest.
Een voordeel van akkerranden is dat plaagbestrijdende insecten zoals loopkevers, spinnen, sluipwespen en zweefvliegen voedsel en dekking vinden in de akkerrand en zich van daaruit over het perceel kunnen verspreiden en bijdragen aan de natuurlijke plaagbestrijding van bladluizen en andere plaaginsecten. Het versterken van de groenblauwe dooradering op het bedrijf en in het omliggende landschap heeft daarmee ook een potentieel effect op het versterken van de natuurlijke plaagbestrijding, waarmee het gebruik van pesticiden verminderd kan worden. Kies bij voorkeur voor meerjarige akkerranden, zodat insecten in de akkerrand kunnen overwinteren en de akkerrand in de herfst en winter ook voedsel biedt voor akkervogels. Doordat meerjarige akkerranden ook muizen aantrekken zullen ook roofvogels en uilen er in de winter gebruik van maken.
Soorten die broedend in de akkerrand aangetroffen kunnen worden zijn gele kwikstaart, veldleeuwerik, patrijs en kwartel. Daarnaast biedt de akkerrand voedsel aan soorten als ringmus, groenling, kneu, putter, vink en geelgors. Door in de directe omgeving struweel aan te planten is de kans groot dat deze soorten daarin gaan nestelen.
Meer informatie:
AANLEG EN ONDERHOUD AKKERRANDEN
FAB EN AKKERRANDEN
FACTSHEET MEERJARIGE AKKERRANDEN
THE VALUE OF FIELD MARGINS FOR FARMLAND BIRDS
Wintervoedselvelden
Van nature heeft de winter door de lagere voedselbeschikbaarheid de grootste impact op de overleving van akkervogels. Echter, doordat oogstmachines in de loop der jaren steeds efficiënter zijn geworden, worden er minder zaden gemorst tijdens het oogstproces. In combinatie met een toename van het ploegen van o.a. graanstoppelvelden vrijwel direct na de oogst, is de voedselbeschikbaarheid van akkervogels in vorm van granen, onkruiden en onkruidzaden in de winter afgenomen. Dit wordt gezien als één van de voornaamste redenen van de achteruitgang van met name zaadetende akkervogels. Het aanleggen van speciale wintervoedselvelden met een mengsel van granen en oliehoudende gewassen als koolzaad is een goede maatregel om akkervogels in de winter van extra voedsel te voorzien. Wintervoedselvelden hebben een enorme aantrekkingskracht op akkervogels en geeft u de kans om in de winter te genieten van groepen vinken, kepen, putters, groenlingen en ringmussen.
Meer informatie:
WINTERVOEDSELGEWASSEN ALS SLEUTEL TOT HERSTEL VAN AKKERVOGELPOPULATIES?
FACTSHEET WINTERVOEDSELVELDJE
Braakstroken
Het aanleggen van braakstroken biedt voedsel en nestgelegenheid aan akkervogels als patrijs, kwartel en veldleeuwerik. Doordat op de braakstroken geen grondbewerkingen plaatsvinden ontstaat er een veilig broedbiotoop. De aanwezigheid van onkruidzaden en bloeiende (on)kruiden zoals kamille, paardenbloem en melkdistel zorgt voor voedsel. Als minimale breedte voor braakstroken wordt 9 meter geadviseerd.
In de winter herbergen braakstroken significant hogere dichtheden aan veldmuizen, die daardoor een aantrekkingskracht hebben op overwinterende ruigpootbuizerds, blauwe kiekendieven en velduilen.
Braakstroken worden in vogelakkers gecombineerd met voedergewassen als luzerne of klaver.
Vogelakkers
Vogelakkers zijn te combineren een meerjarig voedergewas in de vorm van luzerne of klaver met braakstroken. Daarnaast is het, in tegenstelling tot akkerranden, een volveldse meerjarige maatregel. Door het grotere aaneengesloten oppervlakte profiteren soorten die een groter foerageergebied hebben, zoals de kwartel en veldleeuwerik. De braakstroken worden in het groeiseizoen met rust gelaten, terwijl de voedergewassen regelmatig worden gemaaid. Van luzerne is bekend dat veldleeuweriken hier graag in broeden. Voor wat betreft het maaibeheer dient daarom wel rekening gehouden te worden met het moment van maaien. Wacht met de eerste maaibeurt tot 25 mei; de jongen van de eerste legsels van de veldleeuwerik zijn dan vliegvlug. Wacht met de tweede maaibeurt tot 15 juli en zorg er bij voorkeur voor dat het maaibeheer gefaseerd in ruimte en tijd wordt uitgevoerd.
Vogelakkers hebben een aantrekkingskracht op soorten als de veldleeuwerik, kwartel, kneu, ringmus en grauwe kiekendief en in de winter op blauwe kiekendieven, ruigpootbuizerds en velduilen.
Meer informatie:
Graanstoppelvelden
Graanstoppelvelden zijn in de herfst en winter een belangrijk foerageerbiotoop voor akkervogels. Het biedt voedsel in de vorm van gemorste graankorrels, onkruiden en onkruidzaden. De stoppels bieden daarnaast dekking. Doordat veel graanstoppelvelden na de oogst in juli veelal direct worden geploegd en opnieuw worden ingezaaid met een ander gewas of groenbemester is het areaal graanstoppelvelden fors afgenomen. Het laten staan van graanstoppelvelden tot in maart is een goede maatregel om akkervogels in de winter een handje te helpen. Om het voedselaanbod te vergroten is het aan te bevelen om het gebruik van herbiciden tijdens het groeiseizoen te beperken, dit zorgt voor meer (onkruid)zaden in de stoppel. Gebruik in ieder geval kort voor en na de oogst geen herbiciden meer. Graanstoppelvelden kunnen goed worden gecombineerd met wintervoedselvelden.
Meer informatie:
Keverbanken
‘Een keverbank is een verhoogde strook akkerland begroeid met ruige grassen en kruiden. Deze strook ligt een halve meter hoger dan de omliggende grond en is drie meter breed. Door de verhoogde ligging is een keverbank warmer en droger dan het omringende akkerland, waardoor insecten zoals loopkevers zich er thuis voelen. Insecten kunnen er ook prima overwinteren. Voor akkervogels zoals de patrijs biedt een keverbank warmte, dekking, insecten als voedsel voor kuikens en een veilige plek om te nestelen.’ (Van Alebeek, Vogelbescherming)
Meer informatie:
ARTIKEL: KEVERS OP AKKERS VERGROTEN HET AANTAL INSECTEN
FACTSHEET PARTRIDGE
Struweel en hagen
Veel akkervogels zijn gebaat bij struweel in het landschap. Patrijzen gebruiken struweelranden en hagen voor dekking en soorten als kneu, putter en groenling broeden graag in struweelranden met meidoorn, sleedoorn en vlier. Het aanleggen van struweel op overhoekjes of langs kavelpaden is een goede manier om het biotoop voor akkervogels te verbeteren.
Gewasdiversiteit
Door meer variatie in gewassen op het bedrijf ontstaat er meer variatie in het oogst- en bewerkingsmoment van percelen. Hierdoor is er op bedrijfsniveau in potentie meer dekking en voedsel voor akkervogels. Het verruimen van het bouwplan is economisch gezien vaak lastig, maar voor het aanbrengen van diversiteit voor akkervogels wel belangrijk. Ook het inpassen van rustgewassen/maaigewassen, zoals rode klaver en luzerne is een goede maatregel. Naast dat dit een extra biotoop biedt voor akkervogels zorgt het ook voor een verbetering van de bodemstructuur, bodemkwaliteit en het bodemleven.
Heeft u een vraag rondom akkervogelbeheer?
Gratis advies aanvragenWaar is deze poster voor bedoeld?
De poster ‘Natuurinclusieve landbouw met akkervogels‘ is bedoeld ter inspiratie voor de toepassing van maatregelen ten gunste van de akkervogels in het boerenland.